އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކު އެއަރލައިން ޓިކެޓުގެ ޖުމްލަ އަގާމެދު އިތުރަށް ވިސްނުމަކާ ނުލައި ކުރިއަށްދެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ކްލިކްކޮށް، ބުކްކޮށް އަދި ފައިސާ ދައްކަނީ - ގިނަފަހަރަށް ދައްކާ އަގަކީ އެންމެ ފަހުގެ އަދި ސައްހަ އަގު ކަމަށް ގަބޫލުކޮށްގެންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އަޅުގަނޑުމެން ދައްކަންޖެހޭ މިންވަރަށްވުރެ އިތުރަށް ފައިސާ ދައްކަމުންދާނަމަ ކިހިނެއް ހެދޭނީ؟ މިއީ މިހާރު ގިނަ ދިވެހިންނަށް ދިމާވަމުންދާ ކަމެކެވެ.

އަޅުގަނޑުމެންގެ ޓިކެޓުގައި ފޮރުވިފައިވާ ފީތައް ދެނެގަތުން
އެއަރލައިން ޓިކެޓުތައް އެކުލެވިގެންވަނީ ހަމައެކަނި އަސާސީ އަގުގެ މައްޗަކު ނޫނެވެ. އޭގައި ހިމެނެނީ ޓެކްސްތަކާއި، އިތުރު ޗާޖުތަކާއި އަދި ފީތަކުގެ ސިލްސިލާއެކެވެ - މީގެ ތެރެއިން ގިނަ ބައިތައް ކަނޑައަޅަނީ ސަރުކާރުތަކާއި އެއަރޕޯޓުތަކުންނެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި، މި އޮނިގަނޑުގެ މައިގަނޑު ބައިތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ:
• އެއަރޕޯޓު ތަރައްޤީކުރުމުގެ ފީ (އޭޑީއެފް)
• ފުރުމުގެ ޓެކްސް
• ތެލުގެ އިތުރު ޗާޖުތައް
• ޚިދުމަތުގެ ފީތައް

2023 ވަނަ އަހަރު، ދިވެހި ސަރުކާރުން އިކޮނޮމީ ކްލާހުގައި ދަތުރުކުރާ ބިދޭސީ ފަސިންޖަރުންގެ އެއަރޕޯޓު ތަރައްޤީކުރުމުގެ ފީ (އޭޑީއެފް) އާއި ފުރުމުގެ ޓެކްސް 30 އެމެރިކާ ޑޮލަރުން 50 އެމެރިކާ ޑޮލަރަށް އިތުރުކުރިއެވެ. މިއީ ފުޅާވަމުންދާ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާ މެދުވެރިކޮށް ދައުލަތުގެ އާމްދަނީ އިތުރުކުރުމަށް ކުރެވުނު ފުޅާ މަސައްކަތުގެ ބައެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް މި ފީ ބަދަލުނުވެ 12 އެމެރިކާ ޑޮލަރުގައި ދެމިހުއްޓެވެ. މިކަން މިހެން އޮތްކަމުގައި ވިޔަސް، އަސްލު މައްސަލައަކީ އެއަރލައިންތަކުން މި ފީތައް ގެންގުޅޭ ގޮތް، ހާއްސަކޮށް ޓިކެޓުތައް އޮންލައިންކޮށް ބުކްކުރާއިރުއެވެ.

ދިވެހިންނަށް ބިދޭސީންގެ ފީ ނެގޭ ހާލަތްތައް
ގިނަ ދަތުރުވެރިން މިހާރު އިސްކަންދެނީ ސީދާ އެއަރލައިންތަކުގެ ވެބްސައިޓުތަކުން ނުވަތަ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ބުކިންގ ޕްލެޓްފޯމްތަކުން ފްލައިޓްތައް ބުކްކުރުމަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މި ސިސްޓަމްތަކުގައި ގިނަފަހަރަށް ޑިފޯލްޓްވެފައި ހުންނަނީ ބިދޭސީންނަށް ޚާއްޞަ ޓެކްސްތަކާއި ފީތައް ހިމެނޭ އާންމު އަގުތަކަށެވެ. މިއީ ފަސިންޖަރުގެ ރައްޔިތެއްކަން ނުވަތަ ޕާސްޕޯޓު ސާފުކޮށް ބަޔާންކޮށް ކަށަވަރުކޮށްފައި ނުވާނަމައެވެ.

ގިނަ އެއަރލައިންތަކުން އޮންލައިންކޮށް ބުކިންގ ހަދާއިރު ދިވެހިންނާއި ބިދޭސީ ދަތުރުވެރިންގެ މެދުގައި ތަފާތުކުރުމެއް ނުގެންގުޅެއެވެ. މީގެ ގެ ސަބަބުން، ދިވެހިންނަށް ގިނަފަހަރު ނަގަނީ މަތީ އަގުގެ ޓެކްސްތަކާއި ފީތަކެވެ - ބައެއްފަހަރު ޓިކެޓަކަށް 76 އެމެރިކާ ޑޮލަރު އިތުރަށް ނެގޭ ހާލަތްތައްވެސް މެދުވެރިވެއެވެ.

އެއަރޕޯޓް ސަރވިސް ޗާޖް، އެއަރޕޯޓް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ފީ އަދި ޑިޕާޗަރ ޓެކުހުގެ ގޮތުގައި އިތުރަށް ނަގައިފައިވާ އަދަދު

ރިފަންޑާ ބެހޭގޮތުން ޤާނޫނުގައި ބުނާ ގޮތް
މޯލްޑިވްސް އިންލަންޑް ރެވެނިއު އޮތޯރިޓީ (މީރާ) އާއި ސިވިލް އޭވިއޭޝަން ގަވާއިދުތަކުގައިވާ ގޮތުން، އެއަރލައިނަކުން އިތުރަށް ފީ ނަގައިފިނަމަ، އެ އަދަދު:
1. ފަސިންޖަރަށް އަނބުރާ ދޭންވާނެއެވެ.
2. ރިފަންޑް ނުހޯދާނަމަ، މީރާއަށް ދައްކަންވާނެއެވެ.
މައްސަލައަކީ ވަރަށް މަދު ދަތުރުވެރިންނަށް އިތުރަށް ފައިސާ ދެއްކިފައިވާކަން އެނގުމާއި، މީގެ އިތުރުން ވަރަށް މަދު އެއަރލައިންތަކުން މިކަން ހާމަކޮށް ރިފަންޑް ހޯދުމަށް އިރުޝާދު ދިނުމެވެ.

ހުސްތަން ބޭނުންކުރުން
އެއަރލައިންތަކަށް ގަވާއިދުތަކުގެ ތެރެއިން ހުސްތަނެއް ފެނިފައިވާ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ: ފަސިންޖަރު ޝަކުވާ ނުކުރާހާ ހިނދަކު ނުވަތަ ރިފަންޑަށް އެދި ހުށަނާޅާހާ ހިނދަކު، އިތުރަށް ނެގުނު އަދަދު އެއަރލައިންގެ އަތުގައި ބޭއްވުމާއި ނުވަތަ މަދުން ރިޕޯޓުކުރުމެވެ. މި ހުސްތަނުގެ ސަބަބުން ކޮންމެ އަހަރަކު ދިވެހިންނަށް މިލިއަނުން ރުފިޔާ ގެއްލެމުންދާ ކަމަށް ލަފާކުރެވެއެވެ.

މިސާލަކަށް، މާލެއިން ކޮލޮމްބޯއަށް ދަތުރުކުރާ މަޝްހޫރު ރޫޓެއްގައި، އޮންލައިންކޮށް ބުކްކުރާ ދިވެހި ދަތުރުވެރިއަކަށް އޭނާއަށް ނޭނގި 12 އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ ބަދަލުގައި 50 އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ ބިދޭސީ ފީ ނެގިދާނެއެވެ. މީގެ ނަތީޖާއަކީ 38 އެމެރިކާ ޑޮލަރު އިތުރަށް ނެގުމެވެ - ކޮންމެ ދަތުރަކަށް. ދެކޮޅު ދަތުރެއްނަމަ، އެއީ 76 އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ ގެއްލުމެކެވެ - ފަހަރެއްގައި އަނބުރާ ނުލިބޭނެ ގޮތަށް.

އަމިއްލަ ނަފްސު ރައްކާތެރިކުރެވޭނެ ގޮތްތައް
އިތުރަށް ފައިސާ ނެގުމުން ސަލާމަތްވުމަށް:
1. ލިބެއްޖެހޭ ހައްގަށް ބިނާކޮށް އަގު ކަނޑައެޅުމާ އަހުލުވެރި ލޯކަލް އޭޖެންޓުން މެދުވެރިކޮށް ބުކްކުރުން.
2. ޓިކެޓުގެ ތަފްސީލު ބަލާ ޗެކްކުރުން - "ފުރުމުގެ ޓެކްސް" ނުވަތަ "އޭޑީއެފް" ފަދަ ފީތައް ބަލާ ޗެކްކުރުން.
3. އެއަރލައިނާ ގުޅައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ހައްގުތައް ރަނގަޅަށް ބޭނުންކޮށްފައިވޭތޯ ސާފުކުރުން.
4. އިތުރަށް ފައިސާ ނަގާފައިވާނަމަ އެއަރލައިނަށް ރިފަންޑަށް އެދި ހުށަހެޅުން.
5. އެއަރލައިނުން އެއްބާރުލުން ނުދޭނަމަ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ބުކިންގ ތަފްސީލާއެކު މީރާއަށް މައްސަލަ ރިޕޯޓުކުރުން.

ހާމަކަން ބޮޑުކުރުމަށް ގޮވާލުން
ޓިކެޓުގެ ކޮންމެ ބައެއް ތަހުގީގު ކުރުމުގެ ޒިންމާ ދަތުރުވެރިންގެ ބޮލުގައި އެޅުވުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިންގާ އެއަރލައިންތަކުން ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ބިނާކޮށް ފީތައް ސައްހަކޮށް ވަޒަންކުރާ، އަދި ފަސިންޖަރުންނަށް ރިފަންޑުގެ ހައްގުތަކާ ބެހޭގޮތުން ސާފުކޮށް އަންގައިދޭ ރަނގަޅު ސިސްޓަމްތަކެއް ތައާރަފުކުރަންޖެހެއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް އެކަން އެގޮތަށް ވަންދެން، ދަތުރުވެރިން ވަރަށް ފަރުވާތެރިވާންޖެހެއެވެ. އެ އިތުރު 76 އެމެރިކާ ޑޮލަރަކީ އެންމެ ދަތުރަކަށް ބަލާއިރު މާބޮޑު އަދަދެއް ކަމަށް ނުފެނިދާނެއެވެ. އެކަމަކު ގިނައިން ދަތުރުކުރާ މީހުންނަށް ނުވަތަ އާއިލާތަކަށް، މި ގެއްލުންތައް އެއްކޮށްލުމުން ބޮޑު އަދަދަކަށްވެ - ދިވެހިންނަށް ހައްގުވާ ފައިސާ އަޑުމަޑުވެ ގެއްލިގެންދިޔުމަކީ ހިތާމަހުރި ކަމެކެވެ. މިވާހަކަ ގައުމީލެވެލް އެއްގައި ދެކެވެއްޖެހެއެވެ. ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލިސް ގެ މެމްބަރުންނަށް ދަންނަވާ ކުއްލިމައްސަލައެއްގެ ގޮތުގައި ހުށައެޅިބެލެންޖެހެއެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުއަސާސީ އާއި ގަވާއިދުތަކުގައި
 މި މައްސަލައާ ގުޅޭގޮތުން ސީދާ ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި
1. ހަމަހަމަކަން: ޤާނޫނުއަސާސީގެ 17 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުން، ހުރިހާ ރައްޔިތުންނަކީވެސް ޤާނޫނުގެ ކުރިމަތީގައި ހަމަހަމަ ފަރާތްތަކެކެވެ. މީގެ ދަށުން، ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ބިދޭސީންނާ ތަފާތުކޮށް އިތުރު ފީ ނެގުމަކީ ހަމަހަމަކަމުގެ އުސޫލާ ޚިލާފު ކަމެކެވެ.
2. ހައްގުތައް ރައްކާތެރިކުރުން: ޤާނޫނުއަސާސީގެ 43 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުން، ދައުލަތުގެ އިދާރާތަކުން ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކޮށް ކުރިއެރުވުމަށް މަސައްކަތްކުރަންވާނެއެވެ. މީގެ ދަށުން، މީރާ ފަދަ އިދާރާތަކުން މިފަދަ އިތުރަށް ނެގޭ ފީތަކާ ގުޅޭގޮތުން ފިޔަވަޅު އަޅަންޖެހެއެވެ.
3. ޓެކްސް ނެގުމުގެ އުސޫލުތައް: ޓެކްސް ނެގުމާބެހޭ ޢާންމު ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުން، ޓެކްސް ނެގުމުގައި ހާމަކަން ބޮޑު، ހަމަހަމަ އަދި އިންސާފުވެރި އުސޫލުތަކެއް ގެންގުޅެންވާނެއެވެ. މީގެ ދަށުން، އެއަރލައިންތަކުން ނަގާ ފީތަކުގައިވެސް މި އުސޫލުތައް ހިފަހައްޓަންޖެހެއެވެ.
4. ހައްގުތައް ނަހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުން: މަދަނީ އަދި ޖިނާއީ ޤާނޫނުތަކުގެ ދަށުން، އެހެން ފަރާތެއްގެ ޙައްޤަށް އުނިކަން ލިބޭގޮތަށް ނުވަތަ އޮޅުވާލައިގެން ފައިދާ ހޯދުމަކީ ކުށެކެވެ. މިގޮތުން، އެއަރލައިންތަކުން ޤަޞްދުގައި އިތުރަށް ފީ ނަގާނަމަ، އެއީ ޤާނޫނީ ގޮތުން ފިޔަވަޅު އެޅިދާނެ ކަމެކެވެ.
5. ސަކުވާ ހުށަހެޅުމުގެ ހައްގު: ގާނޫނުއަސާސީގެ 65 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުން، ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ދައުލަތުގެ އިދާރާތަކަށް ޝަކުވާ ހުށަހެޅުމުގެ ހައްގު ލިބިގެންވެއެވެ. މިގޮތުން، މިފަދަ މައްސަލަތަކުގައި ރައްޔިތުންނަށް މީރާ ނުވަތަ ކަމާބެހޭ އެހެނިހެން އިދާރާތަކަށް ޝަކުވާ ހުށަހެޅިދާނެއެވެ.

މި ޤާނޫނީ އޮނިގަނޑުގެ ދަށުން، އެއަރލައިންތަކުން ދިވެހިންގެ އަތުން އިތުރަށް ފީ ނެގުމަކީ ގާނޫނާ ހިލާފު ކަމެއް ކަމަށް ބެލެވިދާނެއެވެ. އަދި މިކަމާ ގުޅިގެން ދައުލަތުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުން ފިޔަވަޅު އަޅަންޖެހޭނެއެވެ.

އެއަރލައިން ޓިކެޓުގެ ފޮރުވިފައިވާ ފީތަކަކީ ދިވެހިންގެ މާލީ ބުރައަށް އިތުރުވާ ކަމެކެވެ. މި މައްސަލަ ޙައްލުކުރުމަށް، އެއަރލައިންތަކުން އިތުރަށް ހާމަކަން ބޮޑުކުރުމާއި، ދައުލަތުގެ އިދާރާތަކުން ހަރުދަނާ ބެލެހެއްޓުމާއި، އަދި ދަތުރުވެރިން އަމިއްލައަށް ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު ޢަމަލުކުރުން މުހިންމެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށްޓަކައި، މި މައްސަލައަށް އަވަސް ޙައްލެއް ހޯދުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ.

މި މައްސަލައަށް ހައްލު ހޯދުމަށް އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ތެރޭގައި
1. އެއަރލައިންތަކުން ދިވެހިރައްޔިތުންނަށް ބިނާކޮށް ފީ ނެގުމުގެ ސިސްޓަމް ހަރުދަނާކުރުން.
2. ދަތުރުވެރިންނަށް ފީތަކާ ބެހޭ މަޢުލޫމާތު ފަސޭހައިން ލިބޭނެ ގޮތް ހެދުން.
3. މީރާއިން މި މައްސަލަ ބަލައި، އިތުރަށް ނެގޭ ފީތައް އަނބުރާ ހޯދުމަށް މަގުފަހިކުރުން.
4. ދަތުރުވެރިންނަށް އެމީހުންގެ ހައްގުތަކާ ބެހޭ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުން.

މި ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމުން، ދިވެހި ދަތުރުވެރިންނަށް ލިބޭ މާލީ ގެއްލުން ކުޑަކުރެވި، އެއާލައިން ޓިކެޓުގެ އަގުތަކުގައި އިތުރު ހާމަކަމާއި އިންސާފުވެރިކަން ގެނެވޭނެއެވެ.

އިތުރު މައުލޫމާތު: މީރާ