ގުދުރަތީ ރީތިކަމާއި ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގެ މެހްމާންދާރީއަށް މަޝްހޫރު ގައުމެއްގައި، އާންމު ދިވެހިންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ދަތިތައް ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި އިތުރުވަމުންދެއެވެ. ބޭސް ނުލިބުމާއި، ގެދޮރު ނުލިބުމާއި، ކާބޯތަކެތީގެ ރައްކާތެރިކަން ނެތުމާއި، ވަޒީފާ ނެތުމާ ހަމައަށް، އާންމު ރައްޔިތުން ކުރިމަތިލާންޖެހިފައިވާ ގޮންޖެހުންތަކަކީ ހަގީގި އަދި އަވަސް ހައްލެއް ބޭނުންވާ ކަންކަމެވެ. މިއީ ސިޔާސީ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. މިއީ ދިރިއުޅުމާ ގުޅިފައިވާ މައްސަލަތަކެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެންމެ އުތުރުގެ ރަށުން ފެށިގެން އެންމެ ދެކުނުގެ އަތޮޅާ ހަމައަށް، ދިވެހިން ގޮވާލަނީ އަސާސީ ކަންކަމަށެވެ. އަތްފޯރާފަށުގެ ސިއްހީ ހިދުމަތާއި، ރައްކާތެރި ގެދޮރާއި، ރަނގަޅު ވަޒީފާތަކާއި، އިތުބާރުހުރި ދަތުރުފަތުރުގެ ނިޒާމާއި، އަދުލްވެރި އިންސާފީ ހަމަހަމަ ކަމާއި، ކާންބޯން ލިބުމަށެވެ. މިއީ މުއްސަނދިކަމަށް އެދުމެއް ނޫނެވެ. މިއީ އިންސާނީ ހައްގުތައް ކަށަވަރުކުރުމެވެ. 

1. ފާމަސީތަކުގައި މީހުންނަށް ބޭނުންވާ ބޭސް ލިބެން ހުންނަންވާނެއެވެ.
ގިނަ ފަހަރަށް، މީހުން ފާމަސީތަކުން އަންނަނީ އަތް ހުސްކޮށެވެ. ބޭސް ނުގަނެވިގެނެއް ނޫނެވެ، އެހެނަސް ބޭސް ނެތިގެންނެވެ. އެންޓިބަޔޮޓިކްސްއާއި ތަދުކަނޑުވާ ބޭހާއި ދާއިމީ ބަލިތަކަށް ބޭނުންކުރާ ބޭސްތައް (ލޭމަށްޗަށް ދާމީހުން، ހަކުރުބަލީގެ އިންސިއުލިން) ނުލިބުން ވަރަށް އާންމުވެފައިވެއެވެ، ހާއްސަކޮށް ރަށްރަށުގައެވެ.
މި ނިޒާމު ބަދަލުވާން ޖެހެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނަށް ބޭނުންވަނީ ކޮންމެ ރަށެއްގެ ފާމަސީގައިވެސް ބޭސް ހުރިކަން ޔަގީންކޮށްދޭ އިތުބާރުހުރި ގައުމީ ބޭސް ސަޕްލައި ކުރުމުގެ ނިޒާމެކެވެ.

2. ކެންސަރު ބަލީގެ މީހުން ހައްގުވެގެންވަނީ އަމިއްލަ ރަށުގައި ފަރުވާ ލިބުމެވެ.
ކެންސަރު ބަލީގެ މީހުން ކީމޯތެރަޕީއާއި ފޮލޯއަޕް ފަރުވާ ހޯދުމަށް އާއިލާއާ ދުރަށް ދާންޖެހުމަކީ ހިތާމަހުރި ކަމެކެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން އެމީހުންގެ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އަސަރުކުރުމުގެ އިތުރުން މާލީގޮތުން ވެސް ބޮޑަށް ދަތިވެއެވެ. މީހުން ބޭނުންވަނީ ސަރަޙައްދީ ހޮސްޕިޓަލްތަކުގައި އެކަށީގެންވާ ކެންސަރު ފަރުވާ ލިބެން ހުރުމެވެ. މިއީ މުއްސަނދިކަމެއް ނޫނެވެ. މިއީ އޯގާތެރިކަމެވެ.

3. ނުކުޅެދުންތެރިކަން ހުންނަ މީހުންނާއި ނަފްސާނީ ބަލިތަކުގެ މީހުންނަށް ރަނގަޅު ފަރުވާ ލިބުން ހައްގުވެގެންވެއެވެ.
ނުކުޅެދުންތެރިކަން ހުންނަ ދިވެހިންނާއި ނަފްސާނީ ބަލިތަކުން އުޅޭ މީހުން ފަހަތަށް ޖެހެމުންދެއެވެ. ބޭސް، ތެރަޕީ އަދި އެކަށީގެންވާ އެހީތެރިކަން ލިބުން ވަރަށް މަދުވެފައިވެއެވެ. ގިނަ އާއިލާތަކަށް މަޖުބޫރުވަނީ ބޭރުން އަގުބޮޑު ބޭސް އެތެރެކުރުމަށް ނުވަތަ އަޑުނީއްވާ ތަޙައްމަލުކުރުމަށެވެ.
މިއީ ޤައުމީ ފެންވަރުގެ ނާކާމިޔާބީއެކެވެ. މިހާރު ވަގުތު އައިސްޖެހިފައިވަނީ ހުރިހާ ރަށެއްގައި ހުރިހާ މީހުންނަށް ލިބޭ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތާއި، ތަމްރީނު ލިބިފައިވާ ފަންނުވެރިންނާއި، ފަސޭހައިން ލިބޭ ޚިދުމަތްތަކަށް ހިތްވަރުގަދަ އިންވެސްޓްމަންޓްތައް ކުރުމަށެވެ.

4. މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާގެ ނުރައްކާތެރި އިތުރުވުމަށް އަވަސް ހައްލެއް ހޯދާށެވެ.
މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމައުއަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ބިރަކީ އިތުރުވަމުންދާ މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާއެވެ. ޒުވާނުން — 13 އަހަރުގެ ކުޑަކުދިންވެސް — މަސްތުވާތަކެއްޗަށް ދެވިހިފަމުންދެއެވެ. މުޖުތަމައުތަކުގައި ވައްކަމާއި، އަނިޔާވެރިކަމާއި، ގެއްލިގެންދާ މުސްތަގުބަލުތައް އިތުރުވަމުންދާ މަންޒަރު ފެންނަމުންދެއެވެ. މުޅި އާއިލާތައް އަޑުނީއްވާ ތަހައްމަލުކުރަމުންދަނީ މަސްތުވާތަކެތި އެމީހުންގެ ދަރިންނާއި އަންހެނުން ދަރިން ސިކާރައަކަށް ހަދަމުންދާތީއެވެ.
އާންމުން ގޮވާލަނީ ވަގުތުން ފިޔަވަޅު އެޅުމަށެވެ — ވާހަކަދެއްކުމާއި ދިރާސާކުރުމެއް ނޫނެވެ، ނަމަވެސް މަސްތުވާތަކެތީގެ ވިއުގަތައް ހުއްޓުވުމަށާއި، ފަރުވާދިނުމަށާއި، އަދި އެންމެ އަސާސީ ފެންވަރުގައި ތަޢުލީމާއި ރައްކާތެރިވުމުގެ މަޢުލޫމާތު ދިނުމަށް ހަގީގީ، ވިލަރެސްކުރެވިފައިވާ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރުމަށެވެ.
މިއީ ގައުމީ ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ޙާލަތެކެވެ. ކޮންމެ ލަސްވުމަކުން ފުރާނަތަކެއް ގެއްލެއެވެ. ޢަމަލުކުރަން ޖެހޭ ވަގުތަކީ މިހާރެވެ.

5. މިހާރުވެސް ހުރި ފްލެޓްތައް ހުޅުވާލާށެވެ.
ހިޔާ އަދި އެހެނިހެން ފްލެޓްތައް ހިމެނޭގޮތަށް އެތައްހާސް ނިމިފައިވާ ފްލެޓްތައް އަދިވެސް ބިއުރޮކްރަސީގެ ތެރޭގައި ތަޅުލެވިފައި ހުއްޓިފައެވެ، އާއިލާތައް ދަނީ ކުޑަކުޑަ އަދި އަގުބޮޑު ތަންތަނުގައި ދިރިއުޅެމުންނެވެ. މި ފްލެޓްތައް އިމާރާތްކުރެވިފައިވަނީ އާންމުންގެ ފައިސާއިންނެވެ. މިހާރު އާންމުން ބޭނުންވަނީ އެ ގެތައް ހަވާލުކޮށްދިނުމެވެ.
ދިވެހިން އެދެނީ އައު ވައުދުތަކަކަށް ނޫނެވެ. އެމީހުން އެދެނީ މިހާރުވެސް ހުރި ގެތަކުގެ ތަޅުދަނޑިއަށެވެ.

6. ރާއްޖޭގެ އެތެރޭގެ ދަތުރުފަތުރު އަތްފޯރާފަށުގައި ބަހައްޓާށެވެ.
މީހުން އަމިއްލަ ގައުމުގެ ތެރޭގައި ދަތުރުކުރުން ބޭރު ގައުމުތަކަށް ދަތުރުކުރުމަށްވުރެ އަގުބޮޑުވެގެން ނުވާނެއެވެ. ގިނަ މީހުންނަށް، އާއިލާއާ ބައްދަލުކުރުމާއި، ހޮސްޕިޓަލަށް ދިއުމާއި، ނުވަތަ ސްކޫލަށް ދިއުން މާލީގޮތުން ނުކުޅެދޭ ކަމަކަށް ވަމުންދަނީ ރާއްޖޭގެ އެތެރޭގެ ވައިގެ ދަތުރުފަތުރުގެ އަގުބޮޑުކަމުގެ ސަބަބުންނެވެ.
މީހުން ބޭނުންވަނީ އިންސާފުވެރި އަގުތަކެކެވެ. މަތިންދާބޯޓުގެ ޓިކެޓުގެ އަގުގެ ސަބަބުން އެއްވެސް މީހަކު އެކަހެރިވެގެން ނުވާނެއެވެ.

7. ފެރީގެ ޚިދުމަތް ގިނައިން، އަވަހަށް އަދި އިތުބާރުހުރި ގޮތެއްގައި ދޭންވާނެއެވެ.
ގިނަ ރަށްރަށަށް ގައުމީ ފެރީ ނިޒާމުގެ ވައުދު ބޮޑަށް ފުރިހަމަނުވެ އޮތީއެވެ. ތާވަލުތައް ހުންނަނީ އެއްގޮތަކަށް ނޫނެވެ. ލަސްވުން އާންމުވެފައިވެއެވެ. ގިނަފަހަރަށް އުޅަނދުތައް ހުންނަނީ ބާވެ، މޫސުން ގޯސްވުމުން ބޭނުންނުކުރެވޭ ހާލަތުގައެވެ.
ފެރީތަކަކީ އިހްތިޔާރީ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޖަޒީރާ ގައުމުގެ ލޭނާރުތަކެވެ. އެތަކެތި ރަނގަޅުކުރާށެވެ. ފައިސާ ދޭށެވެ. އެތަކެތި ދަތުރުކުރެވޭ ގޮތައް މަސައްކަތްކުރުވާށެވެ.

8. ކާބޯތަކެތީގެ އަގުތަކުން އާއިލާތަކުގެ ބުރަކަށި ރޫޅެމުންދެއެވެ.
ކާބޯތަކެތީގެ އަގުތައް ދުވަހުން ދުވަހަށް މައްޗަށް ދާތީ، އާއިލާތަކަށް ދަނީ ދަތިވަމުންނެވެ. ހަނޑޫ، ފުށް، ކިރު އަދި ތަރުކާރީ ފަދަ އަސާސީ ތަކެތި ގަތުމަށް ދަތިވަމުންދެއެވެ. މެދުމިނުގެ އާމްދަނީ ލިބޭ އާއިލާތަކަށް މިހާރު އިޙްސާސްވަމުންދަނީ ފަޤީރުންނަށް އަހަރުތަކެއް ވަންދެން އިޙްސާސްވަމުން އައި އެއްޗެކެވެ: ކާބޯތަކެތީގެ ރައްކާތެރިކަން ނެތުމުގެ ބުރަދަނަށެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނަށް ބޭނުންވަނީ އަގުތައް ހަމަޖެއްސުމަށާއި، ރާއްޖޭގައި ދަނޑުވެރިކަން ކުރުމަށް އެހީތެރިވުމަށާއި، އަދި ސަޕްލައި ޗެއިންތައް ސާފުކުރުމަށް ސީރިއަސް ގައުމީ މަސައްކަތެކެވެ.

9. ގައުމަށް ވަޒީފާތައް، ހާއްސަކޮށް ޖެންޒީ އަށް ވަޒީފާ މުހިންމެވެ. 
އަޅުގަނޑުމެންގެ ޒުވާނުންނަކީ ތަޢުލީމީ، ގުޅިފައިވާ އަދި ގާބިލުކަން ފުރިފައިވާ ބައެކެވެ — އެހެންނަމަވެސް ގިނަ މީހުން ތިބެނީ ވަޒީފާ ނެތި ނުވަތަ މަދު މުސާރައެއްގައެވެ. ހާއްސަކޮށް ގައުމުގެ ޖެންޒީ ގެ ޒުވާން ދިވެހިން ތިބީ އެހީތެރިވުމަށް ތައްޔާރަށެވެ، އެހެނަސް އެކަން ކުރުމަށް ޖާގައާއި އެހީތެރިކަން ބޭނުންވެއެވެ.
އަޅުގަނޑުމެން އިންވެސްޓްކުރަން ޖެހެނީ ހުނަރު ދަސްކޮށްދިނުމާއި، ވިޔަފާރިވެރިކަމާއި، އަދި ހަގީގީ މީހުންނަށް ހަގީގީ ވަޒީފާތައް އުފައްދާ އީޖާދުކުރުމުގެ މަރުކަޒުތަކަށެވެ. ތައުލީމީ މީހުން ބޭރަށް ދިއުން ހުއްޓުވާށެވެ. ގައުމު ބިނާކުރަން ފަށާށެވެ.

މިއީ އިޚްލާސްތެރި ގޮވާލުމެކެވެ.
މަސްތުވާތަކެތިން ފެށިގެން އަގުތަކާ ހަމައަށް، ބޭހާއި ނަފްސާނީ ސިއްހަތާ ހަމައަށް، މީހުން ވާހަކަދައްކަނީ އެއް އަޑަކުންނެވެ: އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންވަނީ އިއްޒަތްތެރިކަމާއެކު ދިރިއުޅުމެވެ. މި މަތުލަބުތަކަކީ ސިޔާސީ އެޖެންޑާތަކެއް ނޫނެވެ. އެއީ ދިރިހުރުމަށް ބޭނުންވާ ޗެކްލިސްޓްތަކެކެވެ.
ދިވެހިން އެދެނީ ލަގްޒަރީ ދިރިއުޅުމަކަށް ނޫނެވެ. އެމީހުން އެދެނީ އަދުލުވެރި މުޖުތަމައުއެއްގައި ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށްވެސް ހައްގުވާ އަސާސީ ކަންކަމަށެވެ.

މިހާރު އުފެދޭ ހަމައެކަނި ސުވާލަކީ: މި ވާހަކަތައް އިޚްލާސްތެރިކަމާއެކު އަޑުއަހާނެ ސިޔާސީ ތަންފީޒީ މީހަކު އެބަހުރިތޯއެވެ؟