އިބޫ އެމް 6 ޖެނުއަރީ 2025 (ހޯމަ) 07:51
ތާނަ އަކުރާ ބެހޭގޮތުން ފެންނަށް އޮތް އެންމެ ދުވަސްވީ ލިޔުމެއް ފެންނަށް އޮތީ ދިވެހީންގެ ހިތްތަކުގައި ވަރަށް މަތިވެރި ގަދަރެއް ދެވިފައިވާ ހުސައިން ސަލާޙުއްދީން ލިޔުއްވާފައިވާ އަދި 1926 ވަނަ އަހަރު ޗާޕުކޮށްފައިވާ ”التحفة الادبية لطلاب اللغة المحلديبية“މިއީ ދިވެހިބަހުގެ މައްޗަށް ލިޔެފައިވާ ކުޑަފޮތެކެވެ. މިފޮތް ޗާޕުކުރެވުނީ 1958ހ. ގައެވެ. ސަފުހާގެ އަދަދަކީ 48 އެވެ.
ޚާއްޞަ ތާނަ އަކުރުތައް
ދިވެހި ބަސް ލިޔެވެނީ ތާނަ އަކުރުންނެވެ. މިއީ ދުނިޔޭގައި ކަނާތުން ވައަށް ލިޔެވޭ 12 ބަހުގެ ތެރެއިން އެއް ބަހެވެ. ތާނައަކީ އަންނަނިވި ސަބަބުތަކަށްޓަކައި ޚާއްޞަ އަކުރު ބަހެކެވެ.
އަސްލާއި އޮނިގަނޑު
ތާނަ އުފެދިފައިވަނީ 17 ވަނަ ގަރުނުގައި ހައްސަ މަގްސަދެއްގައެވެ. ގިނަ އަކުރުތައް ގުދުރަތީގޮތުން އަހަރުތަކެއް ވަންދެން ތަރައްގީވަމުން އައިސްފައިވާއިރު، ތާނައަކީ އަރަބި އަދަދުތަކާއި އިންޑިކް އަދަދުތަކުގެ ބައިތައް އެއްކޮށްލައިގެން އުފައްދާފައިވާ ވަރަށް ތަފާތު އަކުރު ބަހެކެވެ.
ކަނާތުން ވައަތަށް ލިޔުން
ތާނަ ލިޔެވެނީ ކަނާތުން ވައަށެވެ. މިއީ ޢަރަބި އަދި ޢިބްރީ ބަހާ އެއްގޮތް ސިފައެކެވެ. މި ހާއްސަ ސިފައިގެ ސަބަބުން ދިވެހި ލިޔުންތަކުގެ ފޯމެޓާއި ޑިޒައިނަށް އަސަރުކުރެއެވެ.
އަޑުގެ ސިފަތައް ސާފުކޮށް ދެއްކުން
ތާނައަކީ އަލިފްބާ އަކުރެކެވެ. މިގޮތުން ކޮންމެ އަކުރަކުން ވަކި އަޑެއް ދައްކައެވެ. މިއީ ބަހުގެ ނާޒުކު އަޑުގެ ނިޒާމަށް ވަރަށް އެކަށޭނަ ގޮތެކެވެ.
ދިވެހި ބަހުގެ ބަހުރުވައިގެ ޚާއްޞަ ސިފަތައް
ދިވެހި ބަހުގެ ބަހުރުވައާއި އަޑުގެ ސިފަތަކަކީވެސް މި ބަސް ތަފާތުކޮށްދޭ ހާއްސަ ކަންތައްތަކެވެ.
އަޑުގެ ދިގުމިން
މި ބަހުގައި ކުރު އަދި ދިގު އަޑުތައް ބޭނުންކުރެއެވެ. މި ކުދިކުދި ތަފާތުތަކުން ބަހުގެ މާނައަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތައް އަންނަ އެބަހުއްޓެވެ.
އަޑުގެ ގުޅުންތައް
އަވައްޓެރި ދެކުނު އޭޝިއާގެ ބަސްތަކުގައި ހުންނަ ބައެއް އުނދަގޫ އަޑުގެ ގުޅުންތައް ދިވެހި ބަހުގައި ނުހުރެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ދިވެހި ބަހުގެ އަޑުތައް ވަރަށް އޮމާންކަމާއެކު ގުޅިފައިވެއެވެ.
ސަގާފީ އަސަރުތައް ގަރުނުތަކެއްގެ ތެރޭގައި ދިވެހި ބަހަށް ވަނީ ޢަރަބި، އިނގިރޭސި، ހިންދީ، ސިންހަލަ
އަދި އުރުދޫ ބަސްތަކުން ލަފުޒުތައް އައިސްފައެވެ. މިއީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ މުއްސަނދި ވިޔަފާރީގެ އަދި ސަގާފީ ގުޅުންތަކުގެ ތާރީހު ދައްކުވައިދޭ ކަމެކެވެ.
މިހާރުގެ ދިރާސާތަކާއި ހިމާޔަތްކުރުން
މިހާރު ކުރެވެމުންދާ ދިރާސާތަކުން ދިވެހި ބަހުގެ ގަދީމީ އަސްލުތަކާ ބެހޭ އިތުރު މައުލޫމާތު ހާމަވަމުންދެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ލިޔާ ލިޔުންތަކާއި، ގަދީމީ ލިޔެކިޔުންތަކާއި، އަނގަބަހުން ކިޔައިދޭ ވާހަކަތަކުން މި ބަހުގެ ތަރައްގީއާ ބެހޭ އިތުރު މައުލޫމާތު ލިބެމުންދެއެވެ. ބަހުގެ އިލްމުވެރިންނާއި ތާރީހުވެރިން މަސައްކަތް ކުރަމުންދަނީ މި ތަރިކަ ހިމާޔަތްކުރުމަށެވެ. މިގޮތުން ދިވެހި ބަހުގެ ހާއްސަ ސިފަތައް، އޭގެ ތެރޭގައި ތާނަ އަކުރާއި ތާރީހީ އަސަރުތައް ހިމެނޭގޮތަށް، ދެމެހެއްޓުމަށާއި އިތުރަށް ދިރާސާކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރެވެމަކީ އެންމެންގެ ޒިންމާއެކެވެ.
ދިވެހި ބަހަކީ ހަމައެކަނި މުއާމަލާތްކުރުމުގެ ވަސީލަތެއް ނޫނެވެ. މިއީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ މުއްސަނދި ސަގާފަތާއި ތާރީހުގެ ހެއްކެކެވެ. މި ބަހުގެ ތާނަ އަކުރާއި، އަޑުގެ ޖަމާލުކަމާއި، ތާރީހީ ފުންމިނަކީ މި ބަސް ބޭނުންކުރާ މީހުންނަށާއި ދުނިޔޭގެ ބަހުގެ ދިރާސާތަކަށް ވަރަށް މުހިންމު އަދި މާނަހުރި ކަންތައްތަކެކެވެ.
