ތިރީގައި މިވަނީ އިންސާނުންނާއި ގުދުރަތީ މާހައުލާއު ދެމެދު ގާތް ގުޅުމެއް އުފައްދައިދޭ އިންޑޯ އަދި ގާޑަން ގަސްތަކުގެ ސައިންޓިފިކް ހެކިތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އެކުލަވާލެވިފައިވާ ލިޔުމެކެވެ. މި ގަސްތަކުން ސައިކޮލޮޖިކަލް، ފިޒިއޮލޮޖިކަލް، ނުވަތަ އިހްސާސީ ފައިދާތަކެއް ލިބޭކަން ހެކިތަކުން ދައްކައެވެ. މި ގަސްތަކުން ވައި ސާފުކޮށްދީ، ނަފްސާނީ ބާރުތައް ކުޑަކޮށްދީ، އަހަރުމެންގެ މޫޑު ރަނގަޅުކޮށްދީ، ނުވަތަ ބަޔޯފިލިކް އިންޓަރެކްޝަންތަކުގެ ސަބަބުން އިންސާނުންގެ ދުޅަހެޔޮކަން އިތުރުކޮށްދެއެވެ.

ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް އާބާދީ އިތުރުވަމުންދާ ދުނިޔޭގައި، އިންސާނުން ގުދުރަތާ ދުރުވަމުންދާކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. މިއީ ނަފްސާނީ ބާރުތައް އިތުރުވުމާއި، ވައި ތަޣައްޔަރުވުމާއި، ސިކުނޑީގެ ވަރުބަލިކަމާ ގުޅިފައިވާ ބަދަލެކެވެ. ނަމަވެސް، ސައިންސުން ދައްކާގޮތުގައި ގަސްތަކާއެކު ކުރެވޭ އާދައިގެ އިންޓަރެކްޝަންތަކުން މި މުހިންމު ގުޅުން އަލުން އާރާސްތުކުރެވިދާނެއެވެ. ވައި ސާފުކޮށްދޭ ސްނޭކް ޕްލާންޓުން ފެށިގެން ސިކުނޑި ހަމަޖައްސައިދޭ ލެވެންޑަރއާ ހަމައަށް، ގުދުރަތުގެ އެހީތެރިން ހީކުރާވަރަށްވުރެ ގާތުގައި ތިބިކަން އެނގެއެވެ. ނާސާ، ނިއުރޯސައިންޓިސްޓުން، އަދި އެންވަޔަރަންމަންޓަލް ސައިކޮލޮޖިސްޓުންގެ ދިރާސާތަކުން ދައްކާގޮތުގައި ވަކި ގަސްތަކަކުން ހަމައެކަނި ތަންތަން ޒީނަތްތެރިކުރުމަށްވުރެ މާ ގިނަ ކަންތައްތަކެއް ކުރެއެވެ. އެ ގަސްތަކުން ކޯޓިސޯލް މަދުކޮށް، ސަމާލުކަން އިތުރުކޮށް، އަދި އިމިއުނިޓީ ވަރުގަދަކުރެއެވެ. 

މި ލިޔުމުގައި އިންސާނުންނާއި ގުދުރަތީ ގަސްގަހާގެއްސާ ދެމެދު ގުޅުން ބަދަހިކޮށްދޭކަން ސާބިތުވެފައިވާ އިންޑޯ އަދި ގާޑަން ގަސްތަކާ ބެހޭގޮތުން ބަލައިލެވޭނެއެވެ. މިގޮތުން ޒަމާންވީ ބަޔޯފީލިއާ (އިންސާނުންނަށް ގުދުރަތާމެދު ތަބީއީގޮތުން އޮންނަ ލޯބި) އާއި މިޒަމާނުގެ ސައިންސް ގުޅުވައިދީ، އަހަރުމެންނަށް އިތުރަށް ދުޅަހެޔޮ، ގުޅުންބަދަހި ދިރިއުޅުމެއް އުޅެވޭނެ ގޮތްތައް ހޯދައިދެވޭނެއެވެ.  

އިންސާނުންނާއި ގުދުރަތާ ދެމެދު ގުޅުން ބަދަހިކޮށްދޭކަން ސާބިތުވެފައިވާ އިންޑޯ ގަސްތައް
1. ސްނޭކް ޕްލާންޓް (ސަންސެވިއެރިއާ ޓްރިފަސިއާޓާ)
- ފައިދާތައް: ވައިން ޒަހަރު (ފޯމަލްޑިހައިޑް، ބެންޒީން) ނައްތާލައި، ރޭގަނޑު އޮކްސިޖަން ބޭރުކުރެއެވެ.

- ހެކި: ނާސާގެ 1989 ގެ ކްލީން އެއަރ ސްޓަޑީއިން މި ގަހަކީ އިންޑޯ ވައި ސާފުކުރުމުގައި ފައިދާ ހުރި ގަހެއްކަން ދެނެގަނެވުނެވެ.
2. ޕީސް ލިލީ (ސްޕެތިފިލަމް ސްޕީޝީޒް)
- ފައިދާތައް: ވޮލެޓައިލް އޯގަނިކް ކޮމްޕައުންޑްސް (ވީއޯސީސް) ފިލްޓަރކޮށް، ވައިގެ ތެތްކަން އިތުރުކުރެއެވެ.
- ހެކި: 2020 ގައި އެޕްލައިޑް ސައިންސަސްގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން މި ގަހުގެ ވައި ސާފުކުރުމުގެ ޤާބިލުކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނެވެ.
3. އެލޯވެރާ (އެލޯ ބާބަޑެންސިސް މިލަރ)
- ފައިދާތައް: އޮކްސިޖަން ބޭރުކޮށް، ހަން އާރާސްތުކޮށްދީ، އަޅާލުމުގެ ރަމްޒެއްގެ ގޮތުގައި (ބަޔޯފިލިކް ޑިޒައިން) ބެލެވެއެވެ.
- ހެކި: 2010 ގެ އެންވަޔަރަންމަންޓަލް ހެލްތް އިންސައިޓްސްގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން މި ގަހުގެ ވައި ސާފުކުރުމުގެ އަދި އިންފްލަމޭޝަން މަދުކުރުމުގެ ޚާއްޞިއްޔަތުތައް ފާހަގަކުރެވުނެވެ.
4. ސްޕައިޑަރ ޕްލާންޓް (ކްލޮރޮފައިޓަމް ކޮމޯސަމް)
- ފައިދާތައް: ފޯމަލްޑިހައިޑް އަދި ކާބަން މޮނޮކްސައިޑް ނައްތާލައެވެ. ފަސޭހައިން ބެލެހެއްޓޭތީ މައިންޑްފުލްނަސް އިތުރުކުރެއެވެ.
- ހެކި: ނާސާގެ ދިރާސާއާއި 2015 ގެ ޖާރނަލް އޮފް ފިޒިއޮލޮޖިކަލް އެންތްރޮޕޮލޮޖީގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ކަރުދާހަކުން އިންޑޯ ގަސްތަކުން ނަފްސާނީ ބާރުތައް ކުޑަކުރެވޭކަން ދައްކައިދެއެވެ.
5. ލެވެންޑަރ (ލެވަންޑިއުލާ އެންގަސްޓިފޯލިއާ)
- ފައިދާތައް: އަރޯމާތެރަޕީގެ ޒަރީއާއިން ކަންބޮޑުވުން މަދުކޮށް، ނިދުމުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުކުރެއެވެ.
- ހެކި: 2012 ގައި ކޮމްޕްލިމެންޓަރީ ތެރަޕީސް އިން މެޑިސިންގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ލެވެންޑަރގެ ވަސްއިން ކޯޓިސޯލްގެ މިންވަރު ދަށްކުރާކަން ދެއްކިއެވެ.
6. ޖަސްމިން (ޖަސްމިނަމް ސްޕީޝީޒް)
- ފައިދާތައް: މޫޑު އަދި ސިކުނޑީގެ މަސައްކަތްތެރިކަން ރަނގަޅުކުރެއެވެ.
- ހެކި: 2010 ގައި ދަ ޖާރނަލް އޮފް ބަޔޮލޮޖިކަލް ކެމިސްޓްރީގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ޖަސްމިންގެ ވަހުން ހިއްސުތަކުގެ ރިސެޕްޓަރތައް އެކްޓިވޭޓްކޮށް، ހިތްހަމަޖެހުން އިތުރުކުރާކަން ދެއްކިއެވެ.
7. އިންގްލިޝް އައިވީ (ހެޑެރާ ހީލިކްސް)
- ފައިދާތައް: ވައިގައި އުޅޭ ކުދި ދިރޭތަކެއްޗާއި ފަނިފަކުސާގެ ބާވަތްތައް މަދުކުރެއެވެ.
- ހެކި: ނާސާގެ ދިރާސާއާއި 2005 ގެ އެމެރިކަން ސޮސައިޓީ އޮފް ހޯޓިކަލްޗަރަލް ސައިންސްގެ ރިޕޯޓުން މި ގަހުގެ ވައި ސާފުކުރުމުގެ އަސަރުތައް ކަށަވަރުކޮށްދިނެވެ. 

އިންސާނުންނާއި ގުދުރަތާ ދެމެދު ގުޅުން ބަދަހިކޮށްދޭކަން ސާބިތުވެފައިވާ ގާޑަން ގަސްތައް
1. ސަންފްލަވަރ (ހެލިއެންތަސް އެނުއަސް)
- ފައިދާތައް: އުފާވެރިކަމުގެ ރަމްޒެކެވެ. އުޖާލާ މާތަކަށް ހާމަވުމުން ސެރޮޓޮނިން އިތުރުވެއެވެ.
- ހެކި: 2007 ގައި އިވޮލިއުޝަނަރީ ސައިކޮލޮޖީގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން މާތަކުން އިހްސާސީ ދުޅަހެޔޮކަން އިތުރުކުރާކަން ދެއްކިއެވެ.
2. ރޯޒްމެރީ (ރޯޒްމެރިނަސް އޮފިސިނާލިސް)
- ފައިދާތައް: ވަހުން ހަނދާން އަދި ސަމާލުކަން އިތުރުކުރެއެވެ.
- ހެކި: 2012 ގައި ތެރަޕިއުޓިކް އެޑްވާންސަސް އިން ސައިކޯފާމަކޮލޮޖީގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ރޯޒްމެރީ އެސެންޝަލް އޮއިލްއިން ސިކުނޑީގެ މަސައްކަތްތެރިކަން ރަނގަޅުކުރާކަން ދެއްކިއެވެ.
3. ލެވެންޑަރ (ގާޑަން ވެރައިޓީސް)
- ފައިދާތައް: ބޭރުގައި ނަފްސާނީ ބާރުތައް މަދުކުރެއެވެ. ޕޮލިނޭޓަރުން (މާބުރާ، ކޮކާލާ، ކުޅަނދުރު) ގެނެއެވެ.
- ހެކި: 2018 ގައި އިންޓަރނޭޝަނަލް ޖާރނަލް އޮފް އެންވަޔަރަންމަންޓަލް ރިސާރޗް އެންޑް ޕަބްލިކް ހެލްތުގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ލެވެންޑަރާއެކު ގާޑަނިންގ ކުރުމުން އިންސާނާގެ ހިތްދަތިކަން މަދުވާކަން ދެއްކިއެވެ.
4. ޕެޕަރމިންޓް (މެންތާ ސްޕީޝީޒް)
- ފައިދާތައް: ހަމަޖެހުން ގެނުވައިދޭ ވަހުން ސަމާލުކަން އިތުރުކުރެއެވެ. ގުދުރަތީ ގޮތުން ގޭތެރޭގެ، ބަގީޗާގެ  ފަނިފަކުސާ ދުރުކުރެއެވެ.
- ހެކި: 2008 ގައި ނިއުރޯގެސްޓްރޯއެންޓަރޮލޮޖީ އެންޑް މޮޓިލިޓީގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ޕެޕަރމިންޓްގެ ވަހުން ސިކުނޑީގެ ވަރުބަލިކަން މަދުކުރާކަން ދެއްކިއެވެ.
5. ޓޮމާޓޯ ޕްލާންޓް (ސޮލާނަމް ލައިކޮޕަރސިކަމް)
- ފައިދާތައް: ކާބޯތަކެތީގެ ގަސްތަކާއެކު ގާޑަނިންގ ކުރުމުން ޖިސްމާނީ ހަރަކާތްތެރިކަމާއި ވިޓަމިން ޑީ ލިބުން އިތުރުވެއެވެ.
- ހެކި: 2021 ގައި ލެންސެޓް ޕްލެނެޓަރީ ހެލްތުގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ގާޑަނިންގއާއި ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަން ރަނގަޅުވުމާ ގުޅުންހުރިކަން ދެއްކިއެވެ.
6. ޖަޕަނީސް މޭޕަލް (އޭސަރ ޕަލްމޭޓަމް)
- ފައިދާތައް: މޫސުމާ ގުޅިގެން ކުލަ ބަދަލުވުމުން މައިންޑްފުލްނަސް އަދި ގުދުރަތީ ދައުރުތަކާ ގުޅުން ބަދަހިވެއެވެ.
- ހެކި: ބަޔޯފީލިއާ ހައިޕޮތެސިސް (އީ.އޯ. ވިލްސަން) އިން ހުށަހަޅާގޮތުގައި އިންސާނުންނަށް ގުދުރަތާ ގުޅުން ބޭނުންވުމަކީ ފިޠުރީ ކަމެކެވެ.
7. ބޭސިލް (އޮސިމަމް ބެސިލިކަމް)
- ފައިދާތައް: ހާބްސް ބެލެހެއްޓުމުން ނަފްސާނީ ބާރުތައް މަދުވެއެވެ. އާ ބޭސިލްއިން ކެއްކުމުގެ އުފެއްދުންތެރިކަން އިތުރުވެއެވެ.
- ހެކި: 2016 ގައި ޖާރނަލް އޮފް ހެލްތު ސައިކޮލޮޖީގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ގާޑަނިންގއިން ކޯޓިސޯލްގެ މިންވަރު ދަށްވާކަން ދެއްކިއެވެ.  

އިންސާނުންނާއި ގަސްގަހާގެއްސާ ގުޅުމުގެ ފަހަތުގައިވާ މެކޭނިޒަމްތައް
1. ފައިޓޮންސައިޑްސް: ގަސްތަކުން (މިސާލަކަށް ޕައިން، ސީޑަރ) ބޭރުކުރާ މާއްދާތަކުން އިމިއުން
ފަންކްޝަން ރަނގަޅުކޮށް، ނަފްސާނީ ބާރުތައް މަދުކުރެއެވެ.  
- ހެކި: ޖަޕާނުގެ "ޝިންރިން-ޔޮކު" (ފޮރެސްޓް ބޭތިންގ) ދިރާސާތަކުން ފައިޓޮންސައިޑްސްއިން ކޯޓިސޯލް ދަށްކޮށް، އެންކޭ ސެލްތަކުގެ ހަރަކާތްތެރިކަން އިތުރުކުރާކަން ދައްކައެވެ (އެންވަޔަރަންމަންޓަލް ހެލްތު އެންޑް ޕްރިވެންޓިވް މެޑިސިން، 2010).
2. މައިކްރޯބިއަލް އެކްސްޕޯޝަރ: ފަސްގަނޑުގެ ބެކްޓީރިއާ (މައިކޯބެކްޓީރިއަމް ވެކޭ) އިން ސެރޮޓޮނިން ބޭރުކުރުވައި، މޫޑު ރަނގަޅުކުރެއެވެ.
- ހެކި: 2007 ގައި ނިއުރޯސައިންސްގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ފަސްގަނޑުގެ މައިކްރޯބުތަކާއި ކަންބޮޑުވުން މަދުވުމާ ދެމެދު ގުޅުމެއް ވާކަން ދެއްކިއެވެ.
3. ވިޝުއަލް އަދި ސެންސަރީ ސްޓިމިއުލައި: ފެހިކަން ގިނަ ތަންތަނުން ލޭގެ ޕްރެޝަރ ދަށްކޮށް، އުފެއްދުންތެރިކަން އިތުރުކުރެއެވެ (އެޓެންޝަން ރެސްޓޮރޭޝަން ތިއަރީ).
- ހެކި: 2019 ގައި ފްރޮންޓިއަރސް އިން ސައިކޮލޮޖީގައި ޝާއިޢުކުރެވުނު ރިވިއުއަކުން ގުދުރަތަށް ހާމަވުމުން ސިކުނޑީގެ ވަރުބަލިކަން މަދުވާކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނެވެ.  

އަޅުގަނޑުމެން ގެންގުޅޭ ގަސްތައް - އެއީ ކުޑަދޮރުމަތީގައި ބަހައްޓާފައި ހުންނަ ޕީސް ލިލީއެއް ކަމުގައިވިޔަސް ނުވަތަ އުޑާ ދިމާއަށް ދިގުވެފައިވާ ސަންފްލަވަރއެއް ކަމުގައިވިޔަސް - އެ ގަސްތަކުން ހަމައެކަނި އިކޯސިސްޓަމްތައް ދެމެހެއްޓުމަށްވުރެ މާ ގިނަ ކަންތައްތަކެއް ކުރެއެވެ. އެ ގަސްތަކުން އަޅުގަނޑުމެންނަށްވެސް ފައިދާކުރެއެވެ. ފޮރެސްޓް ބޭތިންގ، މައިކްރޯބިއަލް ޑައިވަރސިޓީ، އަދި ސެންސަރީ އަރޯމާތެރަޕީއާ ބެހޭ ދިރާސާތަކުން ދައްކާގޮތުގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ގުދުރަތާ އޮންނަ ގުޅުމަކީ ހަމައެކަނި ބެނެލެވޭ ހިޔާލެއް ނޫނެވެ. އެއީ ބަޔޮލޮޖިކަލް ގޮތުން ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ. މި ސައިންސުން ސާބިތުކޮށްދޭ ގަސްތައް ދިރިއުޅުމުގައި ބޭނުންކުރުމުން، އަޅުގަނޑުމެން އެތައްގަރުނެއް، އަހަރުތަކެއް ވަންދެން ދަމަހައްޓާފައިވާ ބައިވެރިކަމެއް އަލުން އާރާސްތުކުރެވެއެވެ. އެއީ ގަސްތަކުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ހަށިގަނޑަށް ބާރުދީ، ސިކުނޑި ހަމަޖައްސައިދީ، އަދި އަޅުގަނޑުމެން ގުދުރަތީ ދުނިޔެއާ ވަކިން ނޫޅޭކަން ހަނދާންކޮށްދޭ ބައިވެރިކަމެކެވެ.  

"ގާޑަންއެއްގައި ނުވަތަ ގޯތިތެރޭގައި ގަސް އިންދުމަކީ މާދަމާއަށް އުންމީދުކުރުމެވެ،" އޮޑްރީ ހެޕްބާން އެއްފަހަރު ބުނެފައިވެއެވެ. މި ފެހި ގަސްތަކުގެ އެކުވެރިންނަށް އަޅާލުމުގައި، އަޅުގަނޑުމެން ހަމައެކަނި ގަސްތަކެއް ނޫން، ކެރުންތެރިކަމާއި، އުފާވެރިކަމާއި، އަދި ބިމާ އޮންނަ ޒަމާންވީ ގުޅުމެއް ދިރުވަނީއެވެ. ކުޑަކޮށް ފަށާށެވެ - ޕޮޓެއްގައި ބޭސިލް ގަހެއް ނުވަތަ ދޮރުކައިރީގައި ޖަސްމިން ވެލެއް - އަދި ގުދުރަތުގެ މަޑުމައިތިރި ބާރުން ތިބާގެ ދުނިޔެ ބަދަލުކުރަން ދޫކޮށްލާށެވެ.  

މުހިންމު ނުކުތާތައް
- އިންޑޯ ގަސްތައް: ވައި ސާފުކޮށް، ނަފްސާނީ ބާރުތައް މަދުކޮށް، ސަމާލުކަން އިތުރުކުރެއެވެ (މިސާލަކަށް ސްނޭކް ޕްލާންޓް، ލެވެންޑަރ).
- ގާޑަން ގަސްތައް: ޖިސްމާނީ ހަރަކާތްތެރިކަމާއި، މައިންޑްފުލްނަސް، އަދި އިހްސާސީ ދުޅަހެޔޮކަން އިތުރުކުރެއެވެ (މިސާލަކަށް ރޯޒްމެރީ، ސަންފްލަވަރ).
- އާންމު ފައިދާތައް: ކޯޓިސޯލް މަދުވުން، އިމިއުން ފަންކްޝަން ރަނގަޅުވުން، އަދި ބަޔޯފިލިކް ގުޅުންތައް ވަރުގަދަވުން.  

ރެފަރެންސް:
1. ނާސާ ކްލީން އެއަރ ސްޓަޑީ (1989).
2. ޖާރނަލް އޮފް ފިޒިއޮލޮޖިކަލް އެންތްރޮޕޮލޮޖީ (2015): "އިންޑޯ ގަސްތަކާއެކު އިންޓަރެކްޓްވުމުން ނަފްސާނީ ބާރުތައް މަދުވެއެވެ."
3. އެންވަޔަރަންމަންޓަލް ހެލްތު އެންޑް ޕްރިވެންޓިވް މެޑިސިން (2010): ފޮރެސްޓް ބޭތިންގ އަދި ފައިޓޮންސައިޑްސް.
4. ފްރޮންޓިއަރސް އިން ސައިކޮލޮޖީ (2019): ނަފްސާނީ އާރާސްތުކަމުގައި ގުދުރަތުގެ ދައުރު.